Talepten arz sıkıntılarına kayan petrol fiyatları 2021'de %50'nin üzerinde kazanç elde etti

 OPEC+ kararları, Teksas'taki soğuk hava nedeniyle üretim kesintileri, Meksika Körfezi'ndeki fırtınalar ve önemli arz/talep dalgalanmaları 2021'deki dönüm noktalarını işaret ediyor.

Petrol fiyatları, COVID-19 pandemisinin talep baskısı altında yıla başlamasının ardından 2021'de %50'den fazla arttı ve piyasa yıl sonuna kadar talep endişelerinden arz endişelerine döndü.

Yıl sonunda %51 artış kaydeden uluslararası gösterge Brent ham petrolü, ilk işlem gününde varil başına 51.50 dolardan açıldı, ancak yılı varil başına 77.78 dolardan kapattı. Brent, tüm dünyayı saran enerji krizinin zirvesi sırasında Ekim ayında varil başına 86.70 dolara tırmandı.

Bu arada Amerikan kriteri West Texas Intermediate (WTI), geçen yıl %53.3'lük bir kazançla daha iyi bir sonuç verdi. WTI, geçen Ocak ayında varil başına 48.40$'dan işlem görmeye başladı ve yılı varil başına 74.21$'dan kapattı. Gösterge, Ekim ayındaki en yüksek fiyatını varil başına 85.41$ olarak açıkladı.

 OPEC+ kararlarının 2021'deki etkisi

Çeşitli azaltım önlemlerinin dayattığı sıkı karantina altındaki birçok büyük ekonomide düşük talep endişelerinin baskısı altında kalan petrol fiyatları, yıla Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC+ olarak bilinen müttefikleri tarafından sürpriz bir kararla başladı.

OPEC grubu, Suudi Arabistan'ın Şubat ve Mart aylarında üretimini gönüllü olarak günde 1 milyon varil (bpd) azaltacağını ve Rusya ve Kazakistan'ın üretimini toplu olarak 75.000 varil artıracağını ve grubun geri kalanının üretimi sabit tutacağını açıkladı.

Petrol fiyatları, 8 Ocak'ta Brent 55.99$'ı ve WTI 52.24$'ı kaydettiği 11 aylık rekor fiyatlar ile yıla başladı.

20 Ocak, Joe Biden'ın başkan olarak göreve başlamasıyla ABD siyaseti için bir dönüm noktası oldu. İran'ın petrol piyasasına olası dönüşü, seçim kampanyası sırasında Biden'ın gündemindeydi ve Tahran'ın 'katı uyum' sağlaması durumunda ABD'nin, resmen Ortak Kapsamlı Eylem Planı olarak bilinen nükleer anlaşmaya yeniden katılacağına ve genişleteceğine söz verdi.

4 Şubat'ta Brent petrol fiyatı Şubat 2020'den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı ve OPEC+'ın grubun üretim kesintilerine tam uyum konusunda anlaşmaya varmasının ardından varil başına 59 doların üzerinde işlem görmeye başladı.

Fiyatlar, aşı kampanyalarının yavaş temposu, aşıların tüm ülkelerde bulunabilirliği konusundaki endişeler ve farklı virüs varyantlarının ortaya çıkması nedeniyle mevcut aşıların etkinliğinden de olumsuz etkilendi.

15 Şubat'ta fiyatlar, petrol talebinin daha hızlı toparlanmasına yönelik artan umutlarla birlikte 13 ayın en yüksek seviyesine sıçradı.

ABD'nin güneyindeki Teksas eyaletindeki soğuk algınlığı nedeniyle arz kesintileri, en büyük petrol üreticisi eyaletin petrol kuyularını ve rafinerilerini Şubat ayında durma noktasına getirdi. Bölgenin zayıf altyapısına yönelik eleştirilerin ortasında, bölgedeki üretimin neredeyse %65'i kesintiye uğradı.

Fiyatlar, Biden'ın Mart ayında yasalaşan 1,9 trilyon dolarlık koronavirüs yardım faturasından da destek aldı. 1.400 ABD Doları tutarındaki doğrudan ödeme ve 3.600 ABD Dolarına varan çocuk vergi kredisinin yanı sıra, plan, eyalet ve yerel yönetimler için koronavirüs pandemisinden etkilenen fonları artırmayı da kapsıyordu.

4 Mart'ta OPEC+ üyeleri, Rusya ve Kazakistan hariç olmak üzere üretim kesintilerini Nisan ayına kadar bir ay daha uzatmayı kabul etti. Suudi Arabistan'ın günde 1 milyon varil olan iki aylık üretim kesintisi de Nisan ayına kadar bir ay daha uzatıldı.

 Süveyş Kanalı'nın tıkanması küresel enerji krizine neden oluyor

Grubun Nisan ayındaki üretim kesintilerini yenileme kararı, Brent fiyatını varil başına 69 doların üzerine çıkardı.

Ever Given adlı 400 metre uzunluğundaki bir konteyner gemisinin 23 Mart'ta Süveyş Kanalı'nı kapatarak altı gün boyunca tüm su yolu trafiğini engellemesinin ardından küresel piyasalar başka bir arz kesintisi ile karşı karşıya kaldı.

1 Nisan'da OPEC+ grubu üretimi kademeli olarak artırmayı kabul etti. Anlaşma, grubun toplu üretimini Temmuz ayında 5,8 milyar varile getirmek için Suudi Arabistan'ın günlük 1 milyon varillik ek üretim kesintisinin aşamalı olarak kaldırılmasını kapsıyordu.

Dünyanın en büyük petrol ithalatçısı Çin'in ekonomisi toparlanma belirtileri gösterirken, en çok petrol tüketen ülkelerden biri olan Hindistan, COVID-19'un fiyatları birkaç aydır baskı altına alan delta varyantı ile mücadele etmeye başladı.

8 Mayıs'ta Teksas, Houston'da günde 2,5 milyon varil dizel, benzin ve jet yakıtı taşıyan Koloni Boru Hattı, bir siber saldırıyla beş gün boyunca tamamen devre dışı kaldı.

18 Temmuz'da OPEC+ grubu, Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) 'modası geçmiş üretim temellerine' dayalı yeni üretim artışlarını reddetmesinin ardından iki haftalık görüşmelerin durdurulmasının ardından Ağustos ayından itibaren bir üretim planı üzerinde anlaştı. Grup nihayet anlaşmazlığı yalnızca BAE'nin değil, aynı zamanda Suudi Arabistan, Rusya, Irak ve Kuveyt'in üretim temel çizgisini güncelleyerek çözdü. OPEC+ grubu ayrıca üretimi Ağustos'tan Aralık'a kadar günde 400.000 varil artırdı ve üretim kesintisi anlaşmasını Nisan 2022'den Aralık 2022'ye kadar uzattı.

Meksika Körfezi'ndeki petrol üretimi, Ağustos ayından başlayarak fiyatları desteklemek için çeşitli kesintiler gördü; bunlardan ilki, Meksika'daki bir açık deniz petrol platformunda çıkan ve üretimi 444.000 varil azaltan bir yangındı - bu, Ağustos ayındaki OPEC+ üretim artışına eşdeğer bir hacim.

Ağustos sonundaki Ida Tropik Fırtınası ve Eylül ortasındaki Tropikal Fırtına Nicholas da ülkenin petrol arıtma kapasitesinin yarısından fazlasını içeren bölgede üretimi durma noktasına getirdi.

 OPEC+, ABD'nin daha fazla petrol pompalama çağrılarını görmezden gelerek, acil durum rezervlerini serbest bırakmaya başladı

OPEC+ 1 Eylül'deki bakanlar toplantısını gerçekleştirmeden kısa bir süre önce ABD, OPEC ve müttefiklerini, ABD'nin küresel ekonomik toparlanma için bir tehdit olarak gördüğü artan benzin fiyatlarıyla mücadele etmek için petrol üretimini artırmaya çağırdı. Ancak OPEC+ grubu, Biden yönetiminden gelen çağrıları görmezden geldi ve mevcut 400.000 varillik üretim kararına bağlı kaldı.

Devlet petrol devi Saudi Aramco, 5 Eylül'de sürpriz bir hareketle, Ekim ayında Asyalı müşterileri için Arab Light ham petrolünün maliyetini 1,30$ düşürdü. Bir yıldaki en büyük aylık düşüş, bölgedeki talebin düşmesine işaret etti ve fiyatlara baskı yaptı.

Eylül ayında ayrıca, kış mevsiminde artan tüketimin önündeki sıkı arz endişeleri nedeniyle önce Avrupa'da, ardından dünya genelinde artan doğal gaz fiyatları görüldü.

Beklenmeyen bir hareketle Çin, ABD'nin SPR'den petrol satışını duyurmasının ardından, 24 Eylül'de Stratejik Petrol Rezervlerinden (SPR) ham petrol çıkaracağını söyledi.

OPEC+ grubunun Kasım ayında üretim artış oranını değiştirmeme kararı, ABD'nin üretimi artırma ısrarını reddederek, rekor seviyedeki doğal gaz fiyatlarının desteklediği artan ham taleple birleştiğinde, Brent fiyatını varil başına 81 doların üzerine çıkardı. 8 Ekim'de ABD'de ham petrol fiyatları 80 dolara yükselerek yedi yılın en yüksek seviyesine ulaştı.

OPEC+'nın önde gelen petrol üreticileri, Biden'ın İskoçya'nın Glasgow kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı'nda (COP26) düzenlediği basın toplantısında artan petrol fiyatlarını durdurmak için daha fazla petrol pompalama çağrısını reddederek, Aralık ayı için üretim artış oranını bir kez daha değiştirmeme konusunda anlaştılar.

Ek piyasa arzı sağlamak ve ham petrol fiyatlarını düşürmek amacıyla Biden, ülkesinin SPR'den 50 milyon varil petrol çıkaracağını söyledi ve büyük petrol tüketen ülkeleri de aynı şeyi yapmaya çağırdı. Çin, Hindistan, Japonya, Güney Kore ve Birleşik Krallık, kendi rezervlerinden petrol çıkarma sözü verdi. Yine de OPEC+ grubu, ABD liderliğindeki SPR satış hareketine göz yumdu ve Ocak ayında planlanandan daha fazla petrol pompalamayacağını söyledi.

Yeni COVID-19 varyantı omikron petrol fiyat artışlarının bir kısmını engellediği gibi, Suudi Arabistan Asya ve ABD için ham petrol fiyatlarını artıracağını söyledi.

İran'ın yeni sert cumhurbaşkanının seçilmesinden bu yana Haziran ayında durdurulan ve ancak 29 Kasım'da yeniden başlayan İran ile diğer altı güç arasındaki 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmanın olası yeniden başlamasına ilişkin müzakereler 29 Kasım'da Viyana'da yeniden başladı. Ancak İran hükümetinin “kapsamlı talepleri” nedeniyle müzakereler bir haftalığına ertelendi.