Petrol ve doğal gaz tedarikindeki aksamalar Avrupa'da enerji krizini derinleştiriyor

 Rus petrolünün Avrupa'ya taşınmasında ana hat olan Druzhba boru hattında Ukrayna üzerinden Macaristan'a giden petrol sevkiyatının durması, Avrupa'da enerji tedarikine dair endişeleri artırıyor.

Rus petrol boru hattı işletmecisi Transneft, Ukrayna'nın, ülke üzerinden Macaristan'a giden Rus petrolünün sevkiyatını durdurduğunu bildirdi.

Ukrayna'nın, hatta voltaj düşmesi nedeniyle sevkiyatı durdurduğuna yönelik Transneft'i bilgilendirmesinin ardından gözler yeniden Avrupa ile Rusya arasındaki petrol ve doğal gaz ticaretine çevrildi.

Rusya'nın Ukrayna'da başlattığı savaş sonrasında Rus fosil yakıtlarına bağımlılığını azaltmanın yollarını arayan Avrupa Birliği (AB), ilk olarak Rusya'dan kömür alımını durdurmaya karar verdi.

AB tarafından temmuzda onaylanan 6. yaptırım paketi kapsamında, Rusya'dan deniz yoluyla ham petrol tedarikinin 5 Aralık, rafine ürün tedarikinin 5 Şubat itibarıyla tamamen kesilmesine karar verildi.

Geçen ay kabul edilen ve Rusya'nın petrol satışına tavan fiyat getirilmesini içeren 8. yaptırım paketi kapsamında ise Rusya'dan ham petrol ve petrol ürünlerinin deniz yoluyla üçüncü ülkelere taşınmasına ilave kısıtlamalar getirildi.

AA muhabirinin, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) verilerinden derlediği bilgiye göre, AB'nin Rusya'dan ham petrol ithalatı ocakta günlük ortalama 2,4 milyon varil, petrol ürünleri alımı da 1,4 milyon varil seviyesinde gerçekleşti. Söz konusu ithalat, geçen ay ham petrolde 1,5 milyon varil, petrol ürünlerinde 1 milyon seviyesine geriledi.

AB'nin Rus ham petrol alımlarındaki kayıplar ağırlıklı olarak Suudi Arabistan ve Irak başta olmak üzere Orta Doğu ülkelerinden yapılan ithalatla telafi edilirken, batı Afrika ülkeleri, Norveç, Brezilya ve Guyana'dan da petrol tedarik edildi.

Geçen ay AB ülkelerinin Rusya'dan ithal ettiği günlük 2,5 milyon varil ham petrol ve petrol ürünlerinin 700 bin varili boru hattı aracılığıyla sağlandı.

Yaklaşık 5 bin 500 kilometre uzunluğuyla dünyanın en büyük ham petrol hatlarından biri olan Druzhba petrol boru hattı, AB-Rusya petrol ticaretinde Rus petrolünün önemli çıkış noktalarından biri olarak biliniyor.

Orta ve Doğu Avrupa'da denize kıyısı olmayan rafinerilere petrol sağlayan hat, kuzeyde Belarus üzerinden geçerek Polonya ve Almanya'ya, güney tarafında da Ukrayna'dan geçerek Macaristan, Slovakya ve Çekya'ya kadar uzanıyor.

Rus petrolü deniz yoluyla ise Baltık Denizi'ndeki Primorsk ve Ust-Luga ile Karadeniz'deki Novorossiysk limanlarından, Hollanda, İtalya, Fransa, İspanya ve Portekiz'deki farklı limanlara gönderiliyor.

Doğal gaz bağımlılığı Avrupa'nın enerji krizinde önemli etken

Ukrayna'daki savaşın başlamasının ardından Rusya'nın boru hatları üzerinden Avrupa'ya doğal gaz sevkiyatları ise hızla azalmaya başladı.

Avrupa'ya Rus gazı sevkiyatlarında kullanılan ana hatlardan Kuzey Akım boru hattında faaliyetler gerekli bakımların yapılamadığı gerekçesiyle ağustos sonunda dururken, inşaatı tamamlanan Kuzey Akım 2 hattı ise Ukrayna'daki savaş nedeniyle faaliyete alınmamıştı.

Her iki hatta da 26 Eylül'de patlamalar yaşanmış, doğal gaz sızıntıları meydana gelmişti.

Gazprom'un Avrupa'ya doğal gaz sevkiyatında kritik role sahip bir başka boru hattı olan Yamal-Avrupa yaptırımlar nedeniyle atıl duruma düşerken, şirketin, Ukrayna'nın, Sohranovka adlı doğal gaz dağıtım noktasından akışı da 10 Mayıs'ta durmuştu.

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, 9 Eylül'de yaptığı açıklamada, Rusya'nın Avrupa doğal gaz ithalatındaki payının yüzde 40'tan yüzde 9'a düştüğünü bildirmişti.

Avrupa, Ukrayna savaşı nedeniyle kapsamlı yaptırımlarla Rusya'yı ekonomik anlamda zor duruma düşürürken, Kremlin yönetiminin karşı adımlar atması Batılı ülkelerdeki enerji krizini daha da derinleştiriyor.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in 23 Mart'ta duyurduğu "rubleyle ödeme sistemine" göre, Rus gazı alan ülkelerin, Gazprombank'tan hesap açmaları, ödemeleri bu bankaya yapmalarının ardından söz konusu fonların Moskova Borsası'nda rubleye çevrilmesi gerekiyor.

Avrupa'nın 2021 itibarıyla ana doğal gaz tedarikçisi konumundaki Gazprom, nisan sonunda, ödemelerini rubleyle gerçekleştirmedikleri gerekçesiyle Polonya ve Bulgaristan'a gaz akışını durdurmuştu.

Gazprom, bu iki ülkenin ardından söz konusu ödeme sistemine uymadıkları gerekçesiyle Finlandiya, Hollanda, Danimarka, Letonya ve Almanya'ya tedarik sağlayan bazı enerji şirketlerine yönelik sevkiyatı da durdurdu.

Rusya'dan doğal gaz tedarikinin azalması Avrupa'da doğal gaz fiyatlarının da rekor seviyelere ulaşmasına neden olmuştu. Fiyatlarda yaşanan artış zaten zor durumda olan tüketicileri daha da zora sokarken, bazı sektörlerin üretiminin sekteye uğramasına yol açtı.