Akaryakıt Dökülmelerinde Nasıl Önlemler Alınmalıdır?

 Akaryakıt türevlerinin sıvı veya buharları bir kaza ya da arıza anında büyük miktarlarda dökülerek ya da fışkırarak olması gereken kapalı kaplar ve tesisatların dışına çıkar. Sektörümüze has bu gibi olaylar özellikle yangına dönüşmeden önce özel bir acil durum olarak ele alınmaktadır.

Akaryakıt sektöründe patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı kimyasallar yoğun olarak elleçlenmektedir. Akaryakıt türevlerinin sıvı veya buharları bir kaza ya da arıza anında büyük miktarlarda dökülerek ya da fışkırarak olması gereken kapalı kaplar ve tesisatların dışına çıkar. Sektörümüze has bu gibi olaylar özellikle yangına dönüşmeden önce özel bir acil durum olarak ele alınmaktadır.

Akaryakıt istasyonlarında işletim şartları nedeniyle başta akaryakıt ve LPG dolumu olmak ürün satışı sırasında da dökülmeler ya da fışkırmalar sektörümüzde dünyada ve ülkemizde ne yazık ki halen devam etmektedir. İşletim şartları sırasında olan bu olaylara ilaveten araçları dispenserlere ya da LPG tank sahası alanına kaza ile çarpması sonucu da dökülmeler olmaktadır. Bu tarz kazalarda, dökülen yakıt genellikle hızlı bir şekilde bir ateş kaynağı bularak yangın çıkmasına neden olur.

Son olarak istasyonda teknik personellerin yaptığı çalışmalar sırasında da yakıt dökülmesi ve fışkırması yaşanmaktadır. Yakıt dökülmesi veya fışkırması olabilecek çalışmaları aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz;

*Dispenser altında filtre değişimi

*Dispenser altında fiziksel MLD ve PLLD kaçak testleri

*Dispenser ölçek kontrolü

*Dalgıç pompa bakım ve servisleri

*Tanklarda yapılan testler ve muayeneler

*Tesisatlarda yapılan sökümler ve tadilatlar

Öncelik tabi ki bu tarz olayların yaşanmasını engelleyecek gerekli tüm önleyici (proaktif) tedbirlerin alınmasıdır. Ancak tüm bu tedbirlere rağmen olası yakıt dökülmeleri ve fışkırmaları sırasında özellikle personellerin en doğru şekilde müdahale etmesi çok önemlidir.

TORA’da her sene Geleneksel SEÇ Haftasında büyük çapta yakılma dökülmelerinde yapılması gerekenler önce anlatılmakta sonrasında tüm personeller ile beraber tatbikat olarak yakıt dökülmeleri senaryoları yaratılarak eğitimlerin sonuçları değerlendirilmektedir.

Bu toplu eğitimler dışında son 3 yıldır tek tek her personelin sahada olası fışkırmaları ve sonrasında aksiyonları alışkanlık haline getirmek için özel tatbikatlar yapılmaktadır. Bu tatbikatlarda özellikle iki farklı mahalde tatbikatlar yapılmaktadır. Bu yerler tank menholü içi ve dispenser pompa altı çalışmalarıdır.

Senaryo gereği çalışma sırasında yakıt fışkırması olmuş gibi personeller birbirlerine bağırarak bilgi verir. Ardından boşta olan personel hemen koşarak acil stop butonunun yanına basar. Bu tatbikatın amacı oluşabilecek bir acil durum anında acil stop butonuna basılması için alışkanlık ve düşünmeden bir refleks olarak yapılması gerekenlerin kazandırılmasına çalışılmasıdır. Çünkü bu tip durumlarda düşünmekten çok alışkanlıklar kurtarıcı olmaktadır.

Acil stop butonuna basılmasının temel nedenlerinden biri olası dökülmelerin eğer bir elektrikli pompanın çalışması nedeniyle olması durumunda elektriğin hızlı kesilmesidir.

Sonrasında dökülme üzerine VRS uygulanır. VRS İngilizcesi Vapor Reduction System kelimelerinin ilk harflerinden oluşur. Türkçesi Buhar Sindirme (Bastırma) Sistemi demektir. Buradaki amaç buharlaşma hızını yavaşlatarak bir an önce dökülen yakıtın buharlaşmayacağı kapalı bir kap içine alınması için zaman kazanılmasıdır.

Son olarak büyük miktarda yakıt dökülmeleri bir istasyonda yaşanabilecek en riskli durumdur. Özellikle dökülen yakıt benzin ise çok hızlı buharlaşacaktır. Bu buharlaşma geniş alanlara yayılacağı için yangın çıkmasına neden olacak ateşleme kaynağı bulma ihtimali artacaktır.

Bu durumda yakıtın yerçekimi etkisi ile zeminin eğimli alanlarına doğru yayılmasının engellenmesi hem zor hem de engellemeye çalışan personeller için çok risklidir. Çünkü engelleme sırasında yakıtın içinde kalınabilir. Bu durumda da olası bir yanma durumundan müdahale eden kişinin ölümü ile sonuçlanabilecek üzücü bir duruma neden olabilir.

İşte bu nedenle büyük yakıt dökülmelerinde buharlaşmayı engellemek için emniyetli bir mesafeden Kuru Kimyevi Tozlu yangın söndürücüler yangının çıkmasını beklemeden yakıtın üzere püskürtülmelidir.