İran dönerse OPEC karışabilir

Üst düzey bir Körfez OPEC yetkilisi, İran’ın dünya piyasalarına dönmesi halinde bazı OPEC üyelerinin üretimi azaltıp azaltmaması konusunda bir tartışma gündeme getirmesini beklediğini belirtti.

ABD’de üretimin artması, Irak’ın ihracatının yeniden canlanması ve İran ham petrolünün dünya piyasalarına geri dönme olasılığı, Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı (OPEC) üyeleri arasında gelecek aylarda ticari birliğin petrol üretiminin düşürülmesine ilişkin yeni bir anlaşmazlık doğmasına neden oldu.

Dünyanın en büyük bazı petrol üreticilerinin oluşturduğu bir grup olan OPEC, iki yıldan bu yana üretim sınırını değiştirmedi. Kimse gelecek hafta Viyana’da yapılması planlanan toplantıdan bir azaltım kararı çıkmasını beklemiyor.

Ancak konuya ilişkin bilgi sahibi kaynaklara göre, bazı üyeler üretimin gelecek yıl itibariyle azaltılması için bastırıyor. OPEC’ten bir yetkili, kısa vadeli küresel petrol arzının fiyatları düşürebilecek bir seviyeye ulaşması riski yanında üyelerin gelecek yılın ilk yarısında azaltım yapılıp yapılmaması konusunda karar vermek durumunda olduğunu belirtti.

Dünyada yakılan her üç varilin birinden fazlası küresel petrol piyasalarının çok büyük bir kısmını elinde bulunduran OPEC tarafından üretiliyor. Ancak OPEC dışında üretilen ham petrolün son zamanlarda artmasıyla fiyatları belirgin bir şekilde oynatma şansı azaldı. Bunda ABD’de patlama yapan kaya gazı petrolü de etkili oldu.

Şimdi ise Saddam Hüseyin dönemindeki yaptırımlar, ve ardından ABD önderliğindeki işgalin yarattığı çöküntüden kurtulan Irak üretimini ciddi şekilde arttırmak için büyük adımlar atıyor. Irak bu yıl günde ortalama yaklaşık üç milyon varil petrol üretmeye hazırlanıyor ki bu en azından 20 yıldır yakalanan en büyük seviye.

Diğer yandan İran’ın Batı ile nükleer konusunda vardığı anlaşma ülkenin sonunda kendi üretimini arttırmasına izin verilip verilmeyeceği konusunda yeni bir belirsizliğe neden oldu. Bu da küresel piyasalara daha fazla petrol girmesi anlamına geliyor.

Diğer yandan OPEC kendi ham petrolüne yönelik talebin gelecek yıl günlük yaklaşık 300 bin varile düşmesini bekliyor.

Tüm bunlar OPEC üyeleri arasında fiyatları yükseltmek için toplam üretimlerini azaltma baskısı oluşturuyor. İran alenen Bağdat’a baskı yapılması için bastırıyor ve Irak’ı yaptırımlar sırasında müşterilerini çalmakla suçluyor.

İran Petrol Bakanlığı uluslararası işler sorumlusu Mansur Muazzami, bu ayın başında bakanlığın internet sitesinde yayınlanan bir röportajında, İran’a uygulanan yaptırımlar sırasında “Irak, İran petrolünün müşterileriyle yaptığı anlaşmalarda uygun olmayan bir şekilde davrandı,” dedi.

Üst düzey bir Körfez OPEC yetkilisi, İran’ın dünya piyasalarına dönmesi halinde bazı OPEC üyelerinin üretimi azaltıp azaltmaması konusunda bir tartışma gündeme getirmesini beklediğini belirtti.

OPEC Aralık 2011′den bu yana toplam üretim sınırını günlük 30 milyon varilde tutuyor.

İran bu ayın başında yaptırımların ılımlı ölçüde azaltılması karşılığında nükleer enerji programı dahilindeki bazı çalışmaları durdurmayı kabul etti. ABD ve Avrupa Birliği’nin mevcut yaptırımları İran’ın ihracatını günlük yaklaşık 1,5 milyon varille sınırlıyor.

Nükleer konusunda varılan anlaşma teknik olarak İran’ın daha petrol ihraç etmesine izin vermiyor. Ancak gelecek altı ayda yeni yaptırımlar getirilmemesi sözü veriliyor. İran şu an yaptırımla getirilen sınırın hemen altında üretim yaptığından dolayı anlaşmayla günde fazladan birkaç yüz bin varil İran petrolünün daha piyasalara girmesi bekleniyor.

Anlaşmanın açıklanmasıyla küresel ham petrol fiyatları ilk olarak düştü ancak şu sıralar yükselişe geçti. Kilit önem taşıyan uluslararası bir gösterge olan Brent petrol fiyatları günlük 110 varilin biraz üzerinde seyrediyor. ABD gösterge fiyatları ise varil başına 90 dolar ile tarihi standartların yine de üzerinde.

Bank of America Merrill Lynch’e göre İran’ın kayba uğrayan tüm petrolünün piyasalara dönmesi halinde fiyatlar varil başına 10 dolar düşerek İran dahil birçok OPEC üyesinin bütçelerini dengelemek için gereken varil başına 100 doların altına çekebilir.