Atıklarımızı yönetirken nelere dikkat etmeliyiz?

Atıklarınızın miktarı değişse de çevreye verebileceği olası zararlar değişmez. Atıkların depolanması, taşınması, tekrar kullanımı, azaltımı, geri dönüştürülmesi vb. amaçlarla atıkları yönetmek adına yerel yönetimler ve ulusal olarak belli hareketler başlatılmıştır.

Yaşamımızı sürdürürürken ister istemez her faaliyetimizde atık oluşturuyoruz. Depolama, satış, üretim ya da en basiti küçük bir işletme olabilirsiniz. 

Atıklarınızın miktarı değişse de çevreye verebileceği olası zararlar değişmez. Atıkların depolanması, taşınması, tekrar kullanımı, azaltımı, geri dönüştürülmesi vb. amaçlarla atıkları yönetmek adına yerel yönetimler ve ulusal olarak belli hareketler başlatılmıştır.

Sıfır Atık hareketide dünyada şuan birçok ülkede konuşulan, planlanan hatta uygulanan bir hareket oldu.

Atıkların yönetilmesiyle hammaddeye olan ihtiyaç azalacak ve böylelikle doğada fosilleşmeye bırakılan atıkların kullanımı sağlanabilecektir. Atıklar mükemmel bir hammadde ve enerji kaynağıdır.

Atıkların kaynağında ayrı toplanması, geçici depolanması, transferi ve bertarafı işlemleri esnasında uygulanan bir dizi yerel mevzuat ülkemiz için de geçerlidir. İlgili mevzuatlara konu olan atık üretimine dayalı işlemler sonucu oluşan tehlikeli/tehlikesiz atıklarınızın yönetilmemesi ile birçok yaptırımın sizi beklediğini biliyor muydunuz?

Dünya atıklar konusunda gardını aldı ve artık atık oluşturmak ve yönetmek konusunda kişilere tercihleri bırakmadı. 

Peki, siz bir atık üreticisiyseniz bu döngüye ne denli katkı sağlıyorsunuz ve sorumluluklarınız neler?

Bir atık üreticisiyseniz, en önemli sorumluluğunuz atıkları ayrı toplamak ve düzenli geçici depolamaktan geçiyor. 

Atık üreticilerinin mevzuatsal sorumlulukları ve yasal yaptırımlar;

• Atık üretimini en az düzeye indirecek şekilde gerekli tedbirleri almakla,

• Atıklarını ayrı toplamak ve geçici depolamakla,

• Ürettiği atıklara ve atıkların önlenmesi ile azaltılmasına yönelik olarak hazırlamakla yükümlü olduğu atık yönetim planını hazırlayarak sunmakla,

• Ürettiği atıklar için Bakanlıkça belirlenen esaslar doğrultusunda kayıt tutmak ve uygun ambalajlama ve etiketleme yapmakla,

• Atık Yönetim Yönetmeliği’nde (M) ile tanımlanmış atıkların tehlikesiz atık olduğunu ilgili analizlerle kanıtlamakla,

• 1 tonun üzerinde tehlikeli atık üreten tesislerin Geçici Atık Depoları için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan izin almakla,

• Atıklarını 6 aylık periyotlarla yetkilendirilmiş atık işleme tesislerine göndermekle,

• Bir önceki yıla ait atık miktarları ve atık gönderim bilgileri ile EÇBS (Entegre Çevre Bilgi Sistemi) üzerinden Atık Beyanı yapmakla,

• Atıkların gönderimini Motat sistemi üzerinden yapmak ve atığın transfer ve atık kabul işlemlerini takip etmekle

• Atığın niteliğinin belirlenmesi, toplanması, taşınması ve işlenmesi için yapılan harcamaları karşılamakla 

Kısacası Atık Yönetim Yönetmeliği’ndeki atık üreticisinin yükümlülükleri başlığı altında bulunan tüm sorumlulukları yerine getirmekle yükümlüdür.

 Atık Yönetim Yönetmeliği’nde atık üretim tesisleri faaliyete göre ayrılmamıştır. Küçük bir satış işletmesi ya da bakım atölyesi olabilirsiniz bu sizi Atık Yönetim Yönetmeliği yükümlülüklerinden muaf kılmaz.

 Çevre Kanunu Madde 8’de, “Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.”  ibaresiyle atıkların yönetiminin çevreye uygun şekilde yapılmasını,  çevreye zarar veren bir faaliyette bulunmanın yasak olduğunu belirtilmiştir.

Bu Kanunun ek 8 inci maddesi uyarınca yürürlüğe konulan yönetmelik hükümlerine aykırı davrananlara 1.000 Türk Lirası (3.673 TL) idarî para cezası verilir. 

2019 yılında yayımlanan Sıfır Atık Yönetmeliği kapsamında, 31 Aralık 2020’ye kadar terminallerin, akaryakıt istasyonlarının tehlikeli atık geçici depolama ve sıfır atık üniteleri oluşturması gerekmektedir.

Bu süre sonunda tehlikeli atık ünitelerinin kurulmaması halindeda Çevre Kanunu 20. Madde “v” bendi uyarınca 300.856 TL – 3.008.653 TL tutar cezai işlem uygulanabilmektedir.

Tehlikesiz atıklar için ise 2872 sayılı Çevre Kanunu 20. Madde “r” bendi uyarınca 72.197 TL tutar gerçek kişilere, 3 katı tutarı da işletmelere cezai işlem uygulanabilmektedir.

İlgili ceza tutarları bu yıl sonunda 2020 yılı için bakanlık tarafından güncellenecektir.

Çevre Kanunu, Madde 20, Cezai hükümler maddesinin bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir.

Bu maddede öngörülen ceza miktarlarını on katına kadar artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.

Görüldüğü üzere atıkların uygun koşullar altında yönetilmediği durumlarda yasal mevzuat gayet açık ve caydırıcıdır. Biran önce sizde geçici atık depolama alanını kurmak veya mevcut atık alanınızı yenilemek istiyorsanız TORA’yla iletişime geçebilirsiniz.