İstasyonların Çevresel Yasal Sorumlulukları

 Türk İstatistikleri Kurumunun (TUİK) verilerine göre trafiğe kayıtlı taşıt sayısının 2023 yılı Şubat ayı itibarıyla 26 milyonu aştı. Birçoğumuz araç kullanıyoruz ve rutinlerimizden biri de akaryakıt istasyonlarına uğramak ve yakıt depomuzu belli oranlarda doldurmak.

PETDER’e göre Türkiye genelinde yaklaşık 13.000 adet akaryakıt istasyonu hizmet vermekte, tehlikeli maddelerin (benzin, dizel, motor yağı, adblue, araç yıkama kimyasalları gibi) elleçlenmesi, depolanması, satışını yürüten istasyonlar elbette Türk mevzuatının belli başlı yönetmeliklerine tabiler. Bu yazıda akaryakıt istasyonlarının 2023 yılı itibari ile Çevre Mevzuatındaki yerini detaylı olarak incelemeyi amaçlıyoruz.

1- Eğer 2000 m2’den büyük bir parselde hizmet veriyorsanız yağmur suyunu yönetmek ve geri kullanmakla yükümlüsünüz. Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğine göre 2000 m²’den büyük parsellerde yapılacak yapıların mekanik tesisat projelerinin; çatı yüzeyinden toplanacak yağmur sularının gerekmesi halinde filtre edilerek bir tankta toplanması ve bina tuvalet sifonlarında kullanılması amacıyla yağmur suyu toplama sistemi içermesi zorunludur.

2- Yağmur Suyu Toplama, Depolama ve Deşarj Sistemleri Hakkında Yönetmeliğine göre yağmursuyu kanallarına hangi sebeple olursa olsun atıksu bağlantısı yapılmaz. Dolayısıyla ilgili teçhizat ile istasyon sahasında toplanan yağmur sularının (yağ-yakıt ile karışması muhtemel yağmursuyu) arıtıldıktan sonra yağmursuyu kanalına deşarj edilmesi önerilir.

3- Benzin ve Naftanın Depolanması ve Dağıtılmasından Kaynaklanan Uçucu Organik Bileşik Emisyonlarının Kontrolü Yönetmeliğine göre İşletmeci, benzin ve naftanın tankerlere dolum ve boşaltım işlemlerinde açığa çıkan uçucu organik buharları, sızdırmaz bir bağlantı hattı vasıtasıyla bir buhar geri kazanım ünitesine yönlendirmek ve sistemin çalışır vaziyette olmasını sağlamakla yükümlüdür. Aynı zamanda akaryakıt istasyonlarındaki buhar tutma sistemlerinin yetkilendirilmiş kurum/kuruluşça TS EN 16321-1 ve TS EN 16321-2 Standartlarına göre uygunluk değerlendirmesi yapılmalı ve değerlendirme sonuçlarını gösteren belge işletme sahasında saklanması ve talep üzerine Bakanlığa ibraz edilmesi gerekir.

4- Benzin ve Naftanın Depolanması ve Dağıtılmasından Kaynaklanan Uçucu Organik Bileşik Emisyonlarının Kontrolü Yönetmeliğine göre Faz I buhar geri kazanım sistemi kurma zorunluluğu ile ilgili tarihler aşağıda özetlenmiştir;

• İnşaat ruhsatı alınmış, iskanı henüz alınmamış akaryakıt istasyonları için 1/1/2021 tarihinde,

• Yıllık ürün çıktı miktarının, 1.000 m3'ten fazla olduğu veya yıllık ürün çıktı miktarının 100 m3'ün üzerinde olduğu ve yerleşim yerlerinde bulunan mevcut akaryakıt istasyonları için 1/1/2023 tarihinde,

• Yıllık ürün çıktı miktarı, 500 m3 ile 1.000 m3 arasında olan mevcut akaryakıt istasyonları için 1/1/2024 tarihinde,

• Yıllık ürün çıktı miktarı, 100 m3 ile 500 m3 arasında olan mevcut akaryakıt istasyonları için 1/1/2025 tarihinde,

5- Benzin ve Naftanın Depolanması ve Dağıtılmasından Kaynaklanan Uçucu Organik Bileşik Emisyonlarının Kontrolü Yönetmeliğine göre Faz II buhar geri kazanım sistemi kurma zorunluluğu ile ilgili tarihler aşağıda özetlenmiştir;

• Planlanan ürün çıktı miktarı 500 m³/yıldan büyük olan yeni akaryakıt istasyonları ile ürün çıktı miktarı 100 m³/yıldan büyük olan ve yerleşim yerlerinde bulunan yeni akaryakıt istasyonları 1/1/2021 tarihinde,

• Ürün çıktı miktarı 3000 m³/yıldan büyük mevcut akaryakıt istasyonları ile ürün çıktı miktarı 100 m³/yıldan büyük olan ve yerleşim yerlerinde bulunan mevcut akaryakıt istasyonlarında 1/1/2024 tarihinde,

• Ürün çıktı miktarı 3000 m³/yıldan büyük mevcut akaryakıt istasyonlarında, büyük bir tadilat yapılması planlanıyorsa 1/1/2021 tarihinden sonra yapılacak tadilatla birlikte,

• (a), (b) ve (c) bentleri dışındaki diğer mevcut akaryakıt istasyonlarında, 1/1/2025 tarihinde,

6- Atıksuların Kanalizasyona Deşarjı Yönetmeliğine göre atıksuların kanalizasyona benzin, nafta, gazyağı, motorin, fueloil, diğer solventler ve tek başına veya başka maddeler ile etkileşim halinde yangına, patlamalara sebep olabilecek veya herhangi bir şekilde insanlar, yapılar ve arıtma tesisleri için tehlike meydana getirecek diğer sıvı, katı ve gaz maddeler hiçbir şekilde kanalizasyon şebekesine ve alıcı ortama verilemez.

7- Atık Yönetim Yönetmeliğine göre atık (tank dibi atığı, atık motor yağı, motor yağı kutuları, kontamine emiciler, pil kartuş, flouresan gibi diğer tehlikeli maddeler ve tehlikesiz ambalaj atıkları) üreticisi aşağıda özetlenen kriterlere uymakla yükümlüdür;

• Atıklarını ayrı toplamak ve geçici depolamakla,

• Ürettiği atıklara ve atıkların önlenmesi ile azaltılmasına yönelik olarak hazırlamakla yükümlü olduğu atık yönetim planını hazırlayarak il müdürlüğüne sunmakla ve onay almakla,

• Ürettiği atıklar için Bakanlıkça belirlenen esaslar doğrultusunda kayıt tutmak ve uygun ambalajlama ve etiketleme yapmakla,

• Ürettikleri atıkların toplanması, taşınması ve geçici depolanması gibi işlemlerden sorumlu olan çalışanlarının eğitimini sağlamakla, sağlık ve güvenlik ile ilgili her türlü tedbiri almakla,

• Kaza sonucu veya kasti olarak atıkların dökülmesi ve benzeri olaylar sonucu meydana gelen kirliliğin önlenmesi amacıyla, atığın türüne bağlı olarak olayın vuku bulduğu andan itibaren en geç bir ay içinde olay yerinin eski haline getirilmesi ve tüm harcamaların karşılanmasıyla,

• Kaza sonucu veya kasti olarak atıkların dökülmesi ve benzeri olaylar vuku bulduğunda 24 saat içerisinde il müdürlüğünü bilgilendirmek ve kaza tarihi, kaza yeri, atığın türü ve miktarı, kaza sebebi, atık işleme türü ve kaza yerinin rehabilitasyonuna ilişkin bilgileri içeren raporu il müdürlüğüne en geç 30 takvim günü içinde sunmakla,

• Ve tüm bu süreçlerden doğacak maliyeti karşılamakla yükümlüdürler.

8- Atık Yağların Yönetimi Yönetmeliği ne göre atık yağ üreticileri atık yağlarını kaynağında ayrı biriktirmek ve Atık Yönetimi Yönetmeliğinin 13 üncü maddesindeki hükümler doğrultusunda geçici depolama alanı kurmakla yükümlüdürler. Motor yağı değişimi yapan istasyonlar, Bakanlığın çevrimiçin programlarına kayıt olmak, motor yağı değişimine ilişkin bilgileri bildirmekle ve onaylamakla yükümlüdür.

9- Atık Yağların Yönetimi Yönetmeliği ne göre “Atık yağların toprağa, kanalizasyona, denizlere, göllere, akarsulara ve benzeri alıcı ortamlara verilmesi, akaryakıta karıştırılması, akaryakıt olarak kullanılması, kullandırılması ve uygun olmayan yöntemlerle geri kazanılması, yakılması ve/veya bertarafı yasaktır.”

10- Sıfır Atık Yönetmeliğine göre Sıfır Atık Yönetim Sisteminin oluşturulmasına yönelik uygulama takvimi belirlemiştir. Yönetmeliğin Akaryakıt İstasyonları için belirttiği son tarih 31 Aralık 2020’dir.

11- Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmeliğinin Ek2 Tablo2’sinde belirtilen tesislerin Faaliyet Ön Bilgi Formu’nu doldurarak Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemine kayıt olmakla yükümlüdür.