Karayollarında tanker kazaları ve çevresel boyutları

Karayolu taşımacılığı nedeniyle oluşan çevre kirliliğinin boyutu yalnız araç egzozundan çıkan gazların atmosfere olumsuz etkileri değil, taşıma esnasında ve meydana gelen kazalar sonucunda toprağa dökülen akaryakıtın oluşturduğu kirliliği de içermektedir.

Akaryakıtın karayolu ile taşınması ülkemizde en yaygın dağıtım yöntemidir. Özellikle benzin ve dizelin son kullanıcıya ulaştırıldığı akaryakıt istasyonları bu ürünleri karayolu taşımacılığı ile tedarik etmektedir.

Karayolu taşımacılığı nedeniyle oluşan çevre kirliliğinin boyutu yalnız araç egzozundan çıkan gazların atmosfere olumsuz etkileri değil, taşıma esnasında ve meydana gelen kazalar sonucunda toprağa dökülen akaryakıtın oluşturduğu kirliliği de içermektedir. Karayollarında seyreden araçlar gibi akaryakıt tankerleri de kazalara karışmakta, kazalar sonucunda ciddi miktarda toprak, akabinde de yeraltı suları etkilenmektedir.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2015 verilerine göre, çoğunluğu akaryakıt tankeri olmak üzere toplam 292 tanker trafik kazasına karışmış olup, bu kazaların 136 tanesi yerleşim alanları içerisinde, 156 tanesi yerleşim alanları dışında gerçekleşmiştir.

Akaryakıt yüklü bir tankerin karıştığı trafik kazası sonrasında çevre kirliliği riski mutlaka ele alınmalıdır. Yapılacak işlemler “Acil Müdahale” kapsamında, bir an önce yapılmalı ve kazanın yapıldığı yerden sorumlu İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü bilgilendirilmelidir.

Akaryakıtın yayılımını sınırlandırmak amacıyla genellikle absorban (emici) malzemeler kullanılmaktadır. Akaryakıta bulaşmış bu malzemeler de tehlikeli atık olarak lisanslı bertaraf tesislerine gönderilmelidir.

Kirlilik oluşmuşsa, acil müdahale Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik Yeterlilik Tebliği uyarınca belge almış firmalar tarafından yapılmakta ve genellikle kirlenmiş toprak lisanslı tesislerde bertaraf edilmektedir.

Yapılan çalışmalar sonrasında yeterlilik belgesi sahibi firma tarafından kazanın çevresel etkileri, kirliliğin giderilmesi ve sahanın temizlenmesi, işlemler sonrasında sahanın temiz olduğu yapılan analizlerle raporlanarak işlemler sonlandırılmaktadır.

Toprak Kirliliğin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik kapsamında herhangi bir işletmede meydana gelecek veya sahibi olduğu araçların yapacağı kazalar sonucu oluşacak toprak kirliliğini bildirme yükümlülükleri bulunmaktadır. Bildirimlerin İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüklerine yapılması gerekmektedir. Bildirim yapılmaması durumunda 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 20.Maddesi (g) bilgi verme ve bildirim yükümlülüğü ve (j) bendi toprak kirliliği gereği cezai işlem uygulanmaktadır.